«Հյուսիս-Հարավը» սկսել է գործել. Նիկոլն այլեւս ժամանակ չունի

­Պետ­դե­պար­տա­մեն­տի խոս­նակ Մեթ­յու Միլ­լե­րի խոս­քով. «Վա­շինգ­տո­նը շա­րու­նա­կում է ա­ջակ­ցել Եր­եւա­նի եւ Բաք­վի միջեւ փոխ­գոր­ծակ­ցութ­յանը, ինչ­պես նաեւ փոր­ձում է լու­ծել այդ վե­ճը»: Մինչ այդ՝ հու­նի­սի 20-ին Բ­լին­քե­նը հե­ռա­խո­սազ­րույց էր ու­նե­ցել Ա­լի­եւի հետ՝ խո­սե­լով «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի» կնքման անհ­րա­ժեշ­տութ­յան մա­սին:

ԱՄՆ-Ն ՆՈՐԻՑ ՀԱՅ-ԱԴՐԲԵՋԱՆԱԿԱՆ ՀԱՐՑ Է «ԼՈՒԾՈՒՄ»

­Տես­նես այդ ի՞նչ «վեճ» է փոր­ձում լու­ծել ԱՄՆ-ն: Դա­տե­լով փաս­տից, որ ար­դեն ա­միս­ներ շա­րու­նակ Ա­լիե­ւը վե­րահս­կում է Ար­ցա­խը, սկսել է կա­մաց-կա­մաց բնա­կեց­նել Ս­տե­փա­նա­կեր­տը, իսկ Նի­կո­լը դա հա­մա­րում է Ադր­բե­ջա­նի ներ­քին գործը, պետք է որ ո­րե­ւէ «վեճ» մնա­ցած չլի­ներ: Ա­ռա­վել եւս, որ սահ­ման­նե­րի հար­ցում եւս Նի­կո­լը պատ­րաս­տա­կա­մո­րեն կա­տա­րում է Ա­լիե­ւի հոր­դոր­նե­րը:

Ո­գե­ւոր­ված է նաեւ եվ­րո­պա­ցի կցոր­դը՝ Կով­կա­սում Եվ­րա­միութ­յան հա­տուկ ներ­կա­յա­ցու­ցիչ Տոյ­վո Կ­լաա­րը, թե՝ Ադր­բե­ջանն ու Հա­յաս­տանն ա­վե­լի քան երբ­եւէ մոտ են խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի կնքմա­նը: «Թեեւ մի­ջազ­գա­յին մաս­նակ­ցութ­յու­նը խա­ղա­ղութ­յան բա­նակ­ցութ­յուն­նե­րին վեր­ջին ա­միս­նե­րին ա­վե­լի սահ­մա­նա­փակ է ե­ղել, քան նա­խորդ եր­կու տա­րում, մենք ու­րախ ենք ար­ձա­նագ­րել հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան երկ­կողմ հան­դի­պում­նե­րի ըն­թաց­քում գրանց­ված ա­ռա­ջըն­թաց»,- ա­վե­լաց­րել է Կ­լաա­րը: Մի կող­մից, նա հեր­թա­կան ան­գամ հաս­տա­տում է այն միտ­քը, որ Ա­լիե­ւը չի ցան­կա­նում բա­նակ­ցել Ա­րեւ­մուտ­քի հետ: Մ­յուս կող­մից, Միլ­լե­րի խոս­քե­րին էլ կաս­կա­ծել պետք չէ. ինչ­քան էլ որ Հա­յաս­տանն ու Ադր­բե­ջա­նը «ա­վե­լի քան երբ­եւէ մոտ են խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րի կնքմա­նը», բայց այդ­պես էլ չկա ու չկա այդ պայ­մա­նա­գի­րը: Նաեւ, Միլ­լերն այդ մա­սին հար­ցին պա­տաս­խա­նեց ա­ռանց ա­վե­լորդ ո­գե­ւո­րութ­յան, որն ա­վե­լի շատ ակ­նար­կում է, որ Բ­լին­քե­նի այդ հեր­թա­կան մի­ջամ­տութ­յա­նը եւս Ա­լիե­ւը դրա­կա­նո­րեն չի ար­ձա­գան­քել: Իսկ դա մեկ բան նշա­նա­կում է՝ «վեճ», այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ, կա, որ­քան էլ Կ­լաա­րը «ո­գե­ւոր­վի»:

Ա­սենք, բազ­միցս ենք ներ­կա­յաց­րել նաեւ այդ «վե­ճի» բուն թե­ման. կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի հար­ցը: Ա­լիեւն ու­զում է, որ կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րը գոր­ծարկ­վեն ա­ռանց Ա­րեւ­մուտ­քի ո­րե­ւէ մաս­նակ­ցութ­յան, եւ քա­նի որ անհ­նար է նաեւ թուր­քա­կան վե­րահս­կո­ղութ­յու­նը՝ ՌԴ-ի եւ Ի­րա­նի կոշտ հա­կազ­դե­ցութ­յան պատ­ճա­ռով, ա­պա լա­վա­գույն տար­բե­րակ է մնում նո­յեմ­բե­րի 9-ի պայ­մա­նա­վոր­վա­ծութ­յուն­նե­րի շրջա­նակ­նե­րում դա ա­նել: Իսկ Նիկ­ոլը չի կա­րող գնալ իր իսկ ստո­րագ­րած նո­յեմ­բե­րի 9-ի սխե­մա­յին. Ա­րեւ­մուտ­քը չի թող­նում: Ա­հա մտել եւ մնա­ցել ենք փա­կու­ղում: Ըստ տար­բեր արդ­յունք­նե­րի, Բ­լին­քե­նը Ա­լիե­ւին ա­ռա­ջար­կել է «կոմպ­րո­մի­սա­յին» տար­բե­րակ՝ Մեղ­րիի ճա­նա­պար­հի գոր­ծա­ռույթ­նե­րը հանձ­նել մաս­նա­վո­րի՝ եվ­րո­պա­կան ըն­կե­րութ­յան: Ա­լիե­ւը մեր­ժել է այդ տար­բե­րա­կը, ո­րը, ի դեպ, Հա­յաս­տա­նի հա­մար վատ­թա­րա­գույնն է: Չ­մո­ռա­նանք, Հա­յաս­տա­նի սահ­մա­նը նաեւ ԵԱՏՄ-ի սահ­մանն է: Գու­մա­րած, սա ու­ղիղ ցա­մա­քա­յին սահ­ման է Ի­րա­նի հետ, ո­րն ու­նի ԵԱՏՄ-ի հետ ա­զատ ա­ռեւտ­րի հա­մա­ձայ­նա­գիր: Եվ պատ­կե­րաց­նո՞ւմ եք, թե ինչ կլի­նի, ե­թե նման կա­րե­ւո­րա­գույն սահ­մա­նա­յին հատ­վածը վե­րահսկ­վի եվ­րո­պա­ցի­նե­րի կող­մից: Ն­ման բան ստո­րագ­րե­լու դեպ­քում Հա­յաս­տա­նը միան­շա­նակ ստիպ­ված կլի­նի լքել ԵԱՏՄ-ն՝ դրա­նից բխող ան­մի­ջա­կան տնտե­սա­կան կո­լապ­սով հան­դերձ: Բայց ան­գամ դրա­նից հե­տո ճա­նա­պար­հի վե­րա­գոր­ծարկ­ման հար­ցը չի լուծ­վի՝ օ­դից կախ­ված թող­նե­լով նաեւ «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նա­գի­րը»:

Չ­նա­յած մեկ բան էլ է ակն­հայտ՝ Բա­քուն շա­րու­նա­կում է ի­րեն վստահ զգալ: Ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի ձեռ­քե­րը շատ են կար­ճա­ցել՝ ռեալ ճնշում­ներ բա­նեց­նե­լու հա­մար, ՌԴ-ի եւ Ի­րա­նի հետ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը, շնոր­հիվ կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի հար­ցում նման դիր­քո­րոշ­ման, միան­գա­մայն կա­յուն, ա­վե­լի ճիշտ՝ ակ­տիվ զար­գացման վի­ճա­կում են: Իսկ Նի­կո­լի վրա ճնշե­լու լծակ­նե­րի պա­կաս Հեյ­դա­րո­վի­չը չու­նի:

­Մաս­նա­վո­րա­պես. Ադր­բե­ջա­նի գլխա­վոր դա­տա­խազ Քամ­րան Ա­լիե­ւը հայտ­նել է, որ ա­վարտ­վել է Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի նախ­կին ղե­կա­վար­նե­րի մա­սով «հե­տաքն­նութ­յու­նը»: Ըստ այդմ՝ «Գոր­ծերն ա­ռա­ջի­կա­յում կհանձն­վեն դա­տա­րան»: Իսկ թե գոր­ծում ներգ­րավ­ված ան­ձան­ցից Բա­կո Սա­հակ­յա­նը, Ա­րա­յիկ Հա­րութ­յուն­յա­նը, Ռու­բեն Վար­դան­յա­նը, մա­սամբ էլ՝ Դա­վիթ Բա­բա­յա­նը, Դա­վիդ Իշ­խան­յա­նը եւ Լե­ւոն Մ­նա­ցա­կան­յանն ինչ կար­գի տե­ղե­կատ­վութ­յան են տի­րա­պե­տում, դժվար չէ պատ­կե­րաց­նել: Այդ թվում` ան­ձամբ Նի­կո­լի հետ կապ­ված: Չ­մո­ռա­նանք, որ ան­գամ Ա­րա­յիկ Հա­րութ­յուն­յա­նից վերց­ված մեկ հար­ցազ­րույ­ցը հրա­պա­րա­կե­լու սպառ­նա­լի­քը բա­վա­կան էր, որ պայթ­յու­նի շե­մին հասց­ներ հա­յաս­տան­յան ողջ ներ­քին դաշ­տը: Ու հի­մա, մեծ հարց է, թե հայտն­վե­լով դա­տա­րա­նում, նրանք ի՞նչ ցու­նա­մի­ներ կա­րող են ի հայտ բե­րել…

ԻՍԿ Ի՞ՆՉ ԿԱՍԵՆ ԱՐՑԱԽՅԱՆ ՊԱՇՏՈՆՅԱՆԵՐԸ  ԴԱՏԱՐԱՆՈՒՄ

Չ­նա­յած, հաս­կա­նա­լի է. ար­ցախ­յան պաշ­տոն­յա­նե­րը կխո­սեն թույ­լատ­րե­լիի սահ­ման­նե­րում: Իսկ թե ո­րոնք են այդ սահ­ման­նե­րը, դա ար­դեն Ա­լիե­ւի ո­րո­շե­լիքն է: Այ­սինքն, սա մի այն­պի­սի վի­ճակ է, երբ Նի­կո­լը միայն պետք է գնա­հա­տի՝ որ­տե­ղի՞ց է ա­մե­նա­մեծ վտան­գը սպաս­վում՝ ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի՞ց, թե՝ Ա­լիե­ւից: Հեյ­դա­րո­վի­չին, ի­հար­կե, պետք չէ, որ իր սի­րա­սուն Նի­կո­լի գլխից մեկ մազ ան­գամ պա­կա­սի: Սա­կայն դա Նի­կո­լի հա­մար եր­կաթ­բե­տոն­յա ե­րաշ­խիք չէ. կա ինչ-որ մի կետ, ո­րից այն կողմ Նի­կո­լը հաս­տատ Ա­լիե­ւին կամ Էր­դո­ղա­նին այ­լեւս պետք չի գա­լու: Սահ­մա­նա­յին մեկ-եր­կու ա­վեր­ված գյու­ղի հա­մար չէ, որ նա պետք է. մի քիչ այս, մի քիչ այն կող­մը բան չի փո­խում: Գլ­խա­վոր խնդի­րը, պայ­քա­րի կի­զա­կե­տը (գլո­բալ պայ­քա­րի) ե­ղել եւ մնում է եր­կա­թու­ղին, եւ ար­ցախ­ցի պաշ­տոն­յա­նե­րի աբ­սուրդ գոր­ծը դա­տա­րան մտցնե­լու պատ­մութ­յու­նը ե­կավ հու­շե­լու, որ Ա­լիե­ւը մո­տե­ցել է այդ կե­տին. խնդի­րը պետք է լու­ծել:

­Նի­կո­լը, ի­հար­կե, այն բո­լոր հայ­տա­րա­րութ­յուն­նե­րը, ո­րոնք ար­ցախ­յան պաշ­տոն­յա­նե­րը կհնչեց­նեն Բաք­վի դա­տա­րա­նում, կա­րող է ներ­կա­յաց­նել` որ­պես ճնշման տակ ար­ված սուտ: Միայն թե, այս պա­հին Հա­յաս­տա­նում եւս կան ար­ցախ­յան պաշ­տոն­յա­ներ, ով­քեր տի­րա­պե­տում են նույն տե­ղե­կատ­վութ­յան բա­վա­կա­նին մեծ ծա­վա­լի, այ­սինքն, կա­րող են հաս­տա­տել կամ ի օ­գուտ Նի­կո­լի՝ հեր­քել: Իսկ արդ­յոք պա­տա­հա­կա՞ն էր, որ հենց այս պա­հին ի հայտ ե­կավ ինչ-որ ավ­տո­մե­քե­նա­յի հա­մար ան­հաս­կա­նա­լի վե­ճը Շահ­րա­ման­յա­նի հետ, ընդ ո­րում, այն բա­նից հե­տո, երբ նմա­նա­տիպ «ծա­ռա­յո­ղա­կան ավ­տո­մե­քե­նա­նե­րի» հա­մար ար­ցախ­յան քա­ղա­քա­պե­տնե­րի հետ կապ­ված գոր­ծե­րը հայտն­վել են ի­րա­վա­բա­նո­րեն բա­ցա­հայտ աբ­սուր­դա­յին վի­ճա­կում: Իսկ Շահ­րա­ման­յա­նը, չմո­ռա­նանք, Ար­ցա­խի հետ կապ­ված տե­ղե­կատ­վութ­յան հիմ­նա­կան կրող­նե­րից մեկն է, եւ ե­թե նա ինչ-որ պա­հի հան­կարծ ո­րո­շի «մեկ-եր­կու» բան պատ­մել, հե­տե­ւանք­նե­րը կա­րե­լի է կռա­հել: Ն­ման է, որ նրան պետք է ինչ-որ քրեա­կան թե­մա­յով փա­կու­ղու ա­ռաջ կանգ­նեց­նել, սա­կայն ռեակ­ցիան, ո­րը ե­կավ ար­ցախ­յան չորս խմբակ­ցութ­յուն­նե­րի հայ­տա­րա­րութ­յան տես­քով, գա­լիս է հու­շե­լու, որ այս­տեղ Նի­կո­լը խնդիր­ներ ու­նե­նա­լու է:

Ս­րա­նից զատ, հա­զիվ թե պա­տա­հա­կան էր, որ հենց այս պա­հին «օ­դից» օ­րա­կարգ բե­րե­ցին ԵՄ-ին Հա­յաս­տա­նի ան­դա­մակ­ցութ­յան հար­ցով հան­րաք­վեի թե­ման: Պատ­կե­րաց­նո՞ւմ եք, ան­գամ ԵՄ-ից են բաց տեքս­տով ա­սում՝ չեք կա­րող, իսկ սրանք ո­րո­շել են հան­րաք­վե ա­նել: Կա­րե­լի է նաեւ կռա­հել, թե որն է ի­րա­կան նպա­տա­կը. ո´չ, ԵՄ ան­դամ դառնա­լը չէ, ան­գամ հա­յաս­տան­յան ա­մե­նա­մո­լի ա­րեւմ­տա­մետ­նե­րը հաս­կա­նում են, որ դա բա­ցառ­վում է: Իսկ ե­թե դրան հան­րաք­վեի մի­ջո­ցով կա­րո­ղա­նաս տալ «ժո­ղովր­դի ան­բե­կա­նե­լի ո­րոշ­ման» տեսք, ա­պա Նի­կո­լը դա հան­գիստ կդարձ­նի մա­տի փա­թա­թան, թե ես ի՞նչ ա­նեմ, ժո­ղո­վուրդն է ո­րո­շել, նման ո­րոշ­ման պա­րա­գա­յում ինչ կո­մու­նի­կա­ցիա, ե­թե միայն այն չի հա­մա­պա­տաս­խա­նում «ժո­ղովր­դի պա­հան­ջած կուր­սին»:

­Սա, հաս­կա­նա­լի է, ա­մեաաբ­սուրդ պաշտ­պա­նա­կան մե­խա­նիզ­մը կլի­ներ Նի­կո­լի հա­մար` հաշ­վի առ­նե­լով եր­կու պարզ գոր­ծոն: Նախ, նման հան­րաք­վեն դեռ կազ­մա­կեր­պել եւ հաղ­թել է պետք: Մինչ­դեռ այն կվե­րած­վի ոչ թե ինչ-որ բա­նի կողմ կամ դե­մի, այլ՝ Նի­կո­լի վստա­հութ­յան հան­րաք­վեի, եւ ներ­կա վար­կա­նիշ­նե­րի պա­րա­գա­յում հա­զիվ թե նա կա­րո­ղա­նա կա­տաստ­րո­ֆիկ պար­տութ­յու­նից խու­սա­փել:

Երկ­րոր­դը. հան­րաք­վե կա­նես, թե՝ ոչ, դա, ա­սենք նաեւ Նի­կո­լի ցան­կա­ցած այլ քայլ, ինչ­պես քա­նիցս ենք ա­սել, ար­տա­քին հար­թակ­նե­րում ոչ մե­կին չի հե­տաքրք­րում: Ճն­շում­նե­րը որ հի­մա կան, կշա­րու­նակ­վեն, հար­ված­նե­րը որ ստա­նում է, նույն­պես, իսկ ար­ցախ­յան ղե­կա­վար­նե­րը, ով­քեր ար­դեն հաս­կա­նում են, որ Նի­կո­լի պատ­ճա­ռով մնա­ցած ողջ կյան­քը կա­րող են բան­տում մնալ, հաս­տատ բե­րան­նե­րը փակ չեն նստի: Այ­սինքն, ո­րե­ւէ գործ­նա­կան օ­գուտ նման հան­րաք­վե­ից Նի­կո­լը չի ստա­նա­լու, եւ հա­զիվ թե գնա նման վտան­գա­վոր քայ­լի:

Իսկ ժամ­կետ­նե­րը սպառ­վում են: «Հ­յու­սիս-­Հա­րավ» մի­ջանցքն ար­դեն մաս­նա­կի սկսել է գոր­ծել, աս­տի­ճա­նա­բար տես­քի է գա­լիս նաեւ Ադր­բե­ջան-Ի­րան ցա­մա­քա­յին ու­ղին: Իսկ դրա­նում ներգ­րավ­վե­լու փո­խա­րեն, դեմ գնա­լը ոչ միայն Նի­կո­լի, այլ ցան­կա­ցած մե­կի հա­մար ծանր հե­տե­ւանք­ներ կու­նե­նա: Ինչ­քան էլ որ անգ­լո­սաք­սե­րը պաշտ­պա­նութ­յուն խոս­տա­նան:

Այս թեմայով Տեսնես ինչ կարծիքի է Նիկոլն իր ԱԽՔ-ի «փորած նոր փոսի» մասին Ադրբեջանում հարսանիքի ժամանակ ավելի քան 40 մարդ է թունավորվել «Իրավունք». Նիկոլն այլեւս չի կարողանում թաքցնել վախերը Բաքուն Հայաստանի հետ խաղաղության պայմանագիր ստորագրելու որևէ ցանկություն չունի. Սուրենյանց Ոչ մի օգուտ պետք չէ ակնկալել Երասխ-Ջուլֆա-Մեղրի-Հորադիս երկաթուղու վերականգնումից. Դավթյան