Պաղեստինի ճանաչումը եզակի ճիշտ քայլերից մեկն է, որն արվել է. միջազգայնագետը փակագծեր է բացում

ՀՀ արտաքին գործերի նախարարությունն օրերս հայտարարությամբ հանդես եկավ՝ տեղեկացնելով, որ Հայաստանը ճանաչում է Պաղեստինի պետությունը: Հատկանշական է այն, որ ԵՊՀ միջազգային հարաբերությունների եւ դիվանագիտության ամբիոնի դոցենտ, միջազգայնագետ ԳՐԻԳՈՐ ԲԱԼԱՍԱՆՅԱՆԸ դեռեւս հունիսի 6-ին էր հորդորում, որ ժամանակն է պատասխանել Իսրայելին, եւ Հայաստանը պետք է ճանաչի Պաղեստին պետությունը, ինչին, փաստորեն, ականջուլ եղավ երկրի արտաքին քաղաքականությունն իրականացնող գերատեսչությունը: Միջազգայնագետը մատնանշում է, որ 2016 թվականի քառօրյա պատերազմում Իսրայելի անօդաչուներ արտադրող խոշոր ընկերությունների մասնագետներն անձամբ են կառավարել ու ուղղորդել այդ սարքերը՝ Արցախի հայկական դիրքերի ուղղությամբ, 44-օրյա պատերազմում մեր դեմ կռվել են իսրայելական զենքով ու իսրայելցիների խորհրդատվությամբ, Իսրայելը հայ-ադրբեջանական, այսպես կոչված, «Խաղաղության պայմանագրի» վաշինգտոնյան տարբերակի շահառուներից է՝ Իրանին եւ Ռուսաստանին մեր տարածաշրջանից հանելու համար, ինչի մասին Ստամբուլում ասում է ո՛չ ավել, ո՛չ պակաս Իսրայելի արտաքին գործերի նախարարը: Եվ, ի վերջո, Երուսաղեմում գրեթե ամեն ամիս հարձակվում են Հայ առաքելական եկեղեցուն պատկանող հողերի վրա, ու դա արվում է պետական իմացությամբ։ Այս մասին «Իրավունք»-ը զրուցել է նրա հետ:

— Պարոն Բալասանյան, իհարկե, բնական է, որ Իսրայելը քննադատեց, իսկ Պաղեստինը շնորհակալություն հայտնեց՝ իրենց տարածքը որպես պետություն ճանաչելու կապակցությամբ, բայց ՀՀ ԱԳՆ-ի այս հայտարարությունը ոչ միանշանակ ընդունվեց նաեւ մեր հասարակության կողմից: Ի վերջո, որքանո՞վ էր սա դրական քայլ՝ մեր արտաքին քաղաքականության համար, եւ արդյոք սրանով ավելի չենք լարում մեր հարաբերություններն Իսրայելի հետ:

— Կարծում եմ՝ միանշանակ դրական քայլ էր, եւ դա ավելի վաղուց էր պետք անել: Ու այս քայլի տրամաբանական շարունակությունն իմ կարծիքով՝ պետք է լինի Երուսաղեմում ՀՀ դեսպանության փակումը: Իսրայելն իր տասնամյակներով վարած հակահայկական, պրոադրբեջանական քաղաքականությամբ ապացուցել է, որ տրամադրված չէ, չունի քաղաքական որոշում եւ կամք՝ Հայաստանի հետ հարաբերությունները կարգավորելու: Ավելին՝ ողջ աշխարհում իսրայելական լոբբին ակտիվորեն աջակցում է թուրք-ադրբեջանական լոբբիին՝ Հայոց ցեղասպանության միջազգային ճանաչումը ժխտելու հարցում: Ուստի՝ ըստ իս, ժամանակն էր անգամ անհամաչափ պատասխան տալ Իսրայելին՝ ճանաչելով Պաղեստինի պետությունը եւ ջերմացնելով մեր հարաբերություններն արաբական եւ ողջ մահմեդական աշխարհում:

— Իսրայելի վարչապետի գրասենյակի խորհրդական Դմիտրի Գենդելմանը նշել է, որ Պաղեստինի պետականությունը ճանաչելու որոշումը լուրջ եւ երկարաժամկետ հետեւանքներ կունենա Հայաստան-Իսրայել հարաբերությունների վրա։ Ըստ նրա` Հայաստանի որոշումը մրցանակ է ՀԱՄԱՍ-ի եւ պաղեստինյան այլ խմբավորումների ահաբեկիչների ու մարդասպանների համար: Արդյոք այս որոշմամբ՝ Հայաստանը չթիրախավորեց Իսրայելի հայ համայնքին, մինչդեռ Պաղեստինում հայ համայնք չունենք, էլ չասենք Երուսաղեմում Կովերի պարտեզի, Հայ Առաքելական եկեղեցու շուրջ առկա խնդիրների մասին:

— Ճիշտ է, այդ խնդիրները կան, ռիսկերը՝ եւս, բայց տեւական ժամանակ է, որ այդ խնդիրները կան: Այսինքն՝ այնպես չէ, որ Իսրայելում շատ ջերմ քաղաքականություն էին վարում հայերի նկատմամբ: Ներողություն, Իսրայել պետության մեջ ուղղափառ հրեաներն անցնելուց թքում են հայ հոգեւորականի վրա, ինչն Իսրայել պետության կողմից որեւիցե կերպ չի կանխարգելվում, եւ Հայ Առաքելական եկեղեցին պաշտպանության տակ չի առնվում: Այդ պետության իմացությամբ՝ նույն Կովերի պարտեզի վրա տեւական ժամանակ է գրեթե ամիսը մեկ, այսպես ասած, ռեյդերական, զավթողական հարձակումներ են իրականացվում՝ հողերը խլելու համար: Ու այս ամենն արվել է Պաղեստինի պետության ճանաչումից ամիսներ, տարիներ առաջ, այդ իմաստով ռիսկերը միշտ են եղել: Հետեւապես, սպասել, թե սրանից հետո Իսրայելը կխստացնի իր քաղաքականությունը, կարծում եմ՝ պետք չէ, որովհետեւ կրկնում եմ՝ իր քաղաքականությամբ արդեն ապացուցել է, որ ե՛ւ հայ համայնքի, ե՛ւ Կովերի պարտեզի հետ կապված, ե՛ւ եկեղեցապատկան հողերի ու Հայաստանի Հանրապետության, հայ սփյուռքի հետ կապված իրականացրել, իրականացնում է եւ շարունակելու է իրականացնել թշնամական քաղաքականություն:

— Իսկ ինչո՞ւ հիմա Հայաստանը ճանաչեց Պաղեստինի պետությունը եւ ոչ թե, ասենք, 44-օրյա պատերազմից հետո: Այս առումով՝ արդարացիորեն մարդիկ նկատում են, որ սա տեղի ունեցավ Էրդողան-Փաշինյան հեռախոսազրույցից հետո, իսկ ճանաչման մասին ԱԳՆ-ի հայտարարությանը հաջորդեց Թուրքիայի ԱԳՆ-ի հայտարարությունը, որով նրանք ողջունում էին Հայաստանի կողմից արված այս քայլը: Գուցե, այդուհանդերձ, սա Թուրքիայի կողմից թելադրվա՞ծ քայլ էր:

— Չեմ կարծում, որ սա թելադրված էր Թուրքիայի կողմից: Ուղղակի, թուրքերը, շատ լավ իմանալով ճիշտ ժամանակին հարվածելու գաղնիքները, հիմա, ըստ էության, ցանկանում են այս ամենը ներկայացնել եւ թանկ գնով վաճառել նաեւ ե՛ւ Պաղեստինին, ե՛ւ մահմեդական աշխարհին, որ իրենք են միջնորդել Հայաստանին, որպեսզի ճանաչի Պաղեստինի պետությունը: Ես հեռու եմ այն կարծիքից, որ Էրդողանն անձամբ է զանգահարել, միջամտել եւ միջնորդել Նիկոլ Փաշինյանին՝ ճանաչել Պաղեստինի պետությունը, որովհետեւ սա բխում է ՀՀ շահերից: Այնպես որ, Էրդողանն է զանգել ու խնդրել, թե Մահմուդ Աբասն (Պաղեստինի նախագահ) է դիմել կամ թե այլ պետության ղեկավար, կարծում եմ՝ այդքան էլ էական չէ: Շեշտում եմ՝ պարզապես, Էրդողանի կողմից փորձ է ավելի թանկ գնով վաճառելու այս ամենը եւ ցույց տալու, որ տարածաշրջանում ինքն է որոշումներ կայացնողը, եւ իր մեկ զանգով Հայաստանը կարող է ճանաչել Պաղեստինը, որ չէր անում վերջին 30 տարիների ընթացքում: Ի դեպ, նման մեկնաբանություններ ես մեր մամուլում էլ եմ հանդիպում, բայց կարծում եմ՝ պետք չէ թուրքական ջրաղացին ջուր լցնել եւ Պաղեստինի ճանաչումը կապել Էրդողան-Փաշինյան վերջին հեռախոսազրույցի հետ:

— Վերջին տարիներին Հայաստանի արտաքին քաղաքականությունն այնքան պրոթուրքական եւ պրոադրբեջանական դրսեւորումներ է ցուցաբերել, որ անկեղծորեն մարդիկ իրավունք ունեն կասկածամտությամբ վերաբերվելու եւ մտածելու, թե «հիմա ժողովրդին որտե՞ղ են ուզում գցած լինեն»…

— Իհարկե, հասկանում եմ, որ մի փոքր կարող է եւ տարօրինակ լինել ու անհասկանալի այս ամենը, բայց սա այն եզակի ճիշտ քայլերից մեկն է, որն արվել է, ինչպես եղավ 2018 թվականին, երբ որոշում կայացվեց Սիրիա հայ սակրավորներ ուղարկել: Եթե հիշում եք, այն ժամանակ էլ մեծ աղմուկ բարձրացավ, թե դա արվել է ինչ-որ պետության խնդրանքով, թելադրանքով՝ մոռանալով, որ նույն Սիրիայում մենք ունեինք հարյուր հազարանոց հայ համայնք եւ մեր սակրավորները, այնտեղ ամեն օր ականազերծում իրականացնելով, մեծ հավանականությամբ, նաեւ հայ մանուկների, հայ կանանց ու ծերերի կյանք են փրկում: Ավելին՝ այնտեղ մեր գտնվելը պետք է լիներ դեռեւս 2011-ին, ոչ թե՝ 2018-ին: Կրկնում եմ՝ հիմա էլ սա եզակի ճիշտ քայլերից մեկն է, եւ քանի որ վերջին շրջանում մենք շատ քիչ ենք հանդիպում նման քայլերի, դրա համար էլ, երեւի, հայ հասարակության մեջ սկսում է կասկած ձեւավորվել, թե՝ դժվար թե Հայաստանն ինքնուրույն կարողանար նման որոշում կայացնել, միգուցե սա դրսի թելադրա՞նք է: Համենայնդեպս, ես ուրախ եմ, որ այս որոշումը կայացվել է, եւ սա միանշանակ Հայաստանի Հանրապետության եւ հայ ժողովրդի շահերին համապատասխանում է:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ

Այս թեմայով Վստահ եմ` առաջիկայում Վրաստանը հայտ կներկայացնի ԵԱՏՄ-ին անդամակցելու. Ֆարմանյան Բեմը մեր հրապարակն է, որտեղ ինչ մտածում` ասում ենք. Գրիգոր Խաչատրյան Արեւմուտքը Երեւանին անվտանգության երաշխիքներ չի տալիս. բանալին՝ արեւելքում է. Բալասանյան ԳՅՈՒՄՐԵՑԻ ՊԱՏԱՆԻ ԾԱՆՐՈՐԴ ԳՐԻԳՈՐ ՂԱԶԱՐՅԱՆԸ ԵՎՐՈՊԱՅԻ ՓՈԽՉԵՄՊԻՈՆ Խայտառակություն էր, նման անմակարդակ լսումներ տեւական ժամանակ չէի հանդիպել. Բալասանյան