Պատմության մութ կողմերը՝ նոր մոտեցմամբ. պարոնյանցիները հուզել են Ուլյանովսկի հանդիսատեսին

Ռուսաստանի Դաշնության Ուլյանովսկ քաղաքում օրերս տեղի ունեցած «Ռուսական պետության պատմություն. Հայրենիք եւ ճակատագրեր» 9-րդ միջազգային թատերական փառատոնը դարձավ մշակութային թեժ իրադարձություն: Փառատոնին Հայաստանից մասնակցեց Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի պետական թատրոնը՝ «Թակարդ Ստալինի համար» ներկայացմամբ: Իվան Գոնչարովի անվան թատրոնի բեմում պարոնյանցիները փայլեցին ու արժանացան բարձր գնահատականների՝ ոչ միայն ռուս հանդիսատեսի, այլ նաեւ Ուլյանովսկի մեր հայրենակիցների կողմից: Բեմում ներկայացված դրաման՝ խառնված գունեղ հումորի եւ պատմական լրջության հետ, խոսեց ժամանակի եւ մարդու ճակատագրի մասին՝ գրավելով բոլորի սրտերը:

Նշենք, որ ՀԹԳՄ նախագահ, Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի պետական թատրոնի գլխավոր ռեժիսոր, ՀՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ Հակոբ Ղազանչյանի բեմադրված «Թակարդ Ստալինի համար» ներկայացումը՝ դրամատուրգ Լաշա Բուղաձեի պիեսի հիման վրա, հայաստանյան հանդիսատեսին հայտնի է դեռ 2019 թվականից: Ընդ որում՝ այդ տարի՝ հենց այս ներկայացման համար «Իրավունք» թերթի կողմից Հակոբ Ղազանչյանը ճանաչվեց ԼԱՎԱԳՈՒՅՆ ԲԵՄԱԴՐԻՉ: Մեկ գործողությամբ պատմաքաղաքական սատիրան անդրադառնում է Խորհրդային Միության առաջնորդ Իոսիֆ Ստալինի կյանքի մութ կողմերին ու նրա առեղծվածային մահվանը:

ԻՆՉ ԿԱՊ ՈՒՆԻ ԼԵԳԵՆԴԱՐ ՍՏՈՒՐՈՒԱՆ ՍՏԱԼԻՆԻ ՀԵՏ

Ուղիղ 5 տարի առաջ այս ներկայացման առաջնախաղին ներկա է եղել հայ թատրոնի մեծ բարեկամ, ԽՍՍՀ ժողովրդական արտիստ, վրացի լեգենդար բեմադրիչ ՌՈԲԵՐՏ ՍՏՈՒՐՈՒԱՆ, ով «Իրավունք»-ի հետ զրույցում, անդրադառնալով վերոնշյալ ներկայացմանն, ասել էր. «Արդեն երկրորդ անգամ եմ դիտում ներկայացումը, որովհետեւ տեսել եմ դեռ փորձերի ժամանակ: Հակոբ Ղազանչյանը վերցրել է վրաց դրամատուրգի պիեսից մի փոքր հատված եւ շատ լավ ներկայացում է ստացել, որտեղ ամեն ինչ ասված է` ամբողջ պիեսի մասին: Այս պիեսը Ստալինի նմանակների մասին է, որոնք վերջում հանդիպում են Յալթայում, եւ պարզվում է, որ բոլորն էլ նմանակներ են: Սա հզոր սատիրա է, եւ այդ ամենը շատ լավ էր ներկայացված Ղազանչյանի բեմադրությունում: Ի դեպ, իմ պապը` Վանո Ստուրուան, ժամանակին ընդունել է Ստալինին իր կուսակցության շարքերը»:

«ԻՆՉՊԵՍ ԱՍՈՒՄ ԵՆ` ԱՌԱՆՑ ԿՐԱԿԻ ԾՈՒԽ ՉԻ ԼԻՆՈՒՄ»

Իսկ ՀԱԿՈԲ ՂԱԶԱՆՉՅԱՆԸ մեզ հետ զրույցում նշել էր, որ ներկայացումը պատմաքաղաքական սատիրա է անվանել, քանի որ պատմության մեջ, այնուամենայնիվ, կոնկրետ փաստեր պահպանված են:

«Թե ինչպես Ստալինին սպանեցին, ինչպես կինն ինքնասպան եղավ, ինչպես նրան հանեցին դամբարանից, իհարկե, այս փաստերն իրականությանը համապատասխանում են, բայց այն միջոցը, որով մատուցվել է այս ամենը, շատ հետաքրքիր էր, առավել եւս Ստալինի նմանակների պատմությունը, ինչը կոնկրետ ապացուցված չէ: Այդ մասին կան, իհարկե, խոսակցություններ, բամբասանքներ, կամ նրա ժամանակակիցների ենթադրություններ, բայց ինչպես ասում են` առանց կրակի ծուխ չի լինում, եթե խոսակցություններ կան, ուրեմն` դրանք ինչ-որ հիմք, այնուամենայնիվ, ունեն: Ահա այդ պատմության վրա կառուցված էր այս պիեսը, որն ինձ միանգամից հետաքրքրեց», - ընդգծել էր Ղազանչյանը:

«ԱՅՍ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՄԸ ՀՈՒՇՈՒՄ Է ԲՈԼՈՐԻՍ ԱՎԵԼԻ ԶԳՈՆ ԼԻՆԵԼ»

Ի դեպ, այսօր փշաքաղվելու չափ հուզիչ է, թե ինչպիսի կանխատեսում էր անում այս ներկայացման վերաբերյալ Հակոբ Պարոնյանի անվան երաժշտական կոմեդիայի պետական թատրոնի գեղարվեստական ղեկավար, այսօր արդեն լուսահոգի ԵՐՎԱՆԴ ՂԱԶԱՆՉՅԱՆԸ: Նա ասում էր, որ մեր օրերում 37 թվականի բռնապետության նշույլներ է տեսնում եւ վրացի դրամատուրգի պիեսը հիմա անչափ կարեւոր է ու արդիական:

«Ինձ մոտ տպավորվել է վերջերս Նոյեմբերյանում տեղի ունեցած հանդիպումից մի դրվագ:  Բավական մեծահասակ մի մարդ մոտեցավ բարձրաստիճան պաշտոնյային եւ ասաց` մեզ մոտ ստուգողներ ուղարկեք: Այդ մարդուն նայելիս` անմիջապես մտածեցի, թե ով է նրա հայրը, պապը, ու անմիջապես այդ մարդու մեջ տեսա այն մարդկանց, որոնք ժամանակին գողացան իմ մանկությունը, իմ պատանեկությունը, եւ այնպես եղավ, կարծես մենք ծնվեցինք ու միանգամից դարձանք 20 տարեկան... Հիմա շատ եմ ուզում, որ մեկս մյուսիս հանդեպ ստուգողներ չպահանջենք: Հեռուստատեսությամբ մի  կին կա, որի անունը չգիտեմ, չեմ էլ ուզում իմանալ, նա ամեն օր ասում է` բերեք, գրեք մեզ... Ի՞նչ գրեն ա՛յ լիրբ, դե արի ու մի ասա... Բայց  մենք անգամ այն մարդուն, որը մի քիչ շեղված է, պետք է օգնենք,  հիշեցնելով, որ մենք բոլորս կոչված ենք, թեկուզ աննշան, մի բան ուղղելու այս երկրում, որովհետեւ այս երկրից մեզնից ոչ մեկը գնացողը չէ` ինչ սարեր ուզում են խոստանան, եւ ինչքան էլ աղքատության մեջ լինենք, միեւնույնն է, այստեղից  հեռացող չկա: Այս ներկայացումը հուշում է բոլորիս ավելի զգոն լինել, ինչը հուշում է նաեւ ներկայացման վերջին ռեպլիկը», - իրեն հատուկ անկեղծությամբ՝ շեշտում էր իսկական մտավորականը՝ Երվանդ Խաչատուրիչը: 

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ