«ՎՐԱՑԱԿԱՆ ԵՐԱԶԱՆՔԸ» ԵՐԱԶՈ՞ՒՄ Է ՌՈՒՍԱՍՏԱՆԻ ՄԱՍԻՆ

Այս­պի­սով, Վ­րաս­տա­նի ընտ­րութ­յուն­նե­րում իշ­խող «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զանք» կու­սակ­ցութ­յու­նը ա­վե­լի քան 54 տո­կոս ձայ­նով հաղ­թեց վրա­ցա­կան խորհր­դա­րա­նա­կան ընտ­րութ­յուն­նե­րում եւ նո­րից միա­ձայն իշ­խա­նութ­յուն է ձե­ւա­վո­րե­լու։ Ն­րանց հա­կա­ռա­կորդ­նե­րը եւ, ա­ռա­ջին հեր­թին, Սա­հա­կաշ­վի­լուն իշ­խա­նութ­յան վե­րա­դարձ­նել ե­րա­զող Միաց­յալ ազ­գա­յին շար­ժու­մը զգա­լիո­րեն ան­կում ապ­րեց՝ 2020 թվա­կա­նին 27,2%-ից իջ­նե­լով 10,3%-ի։ Ինչ է այս ի­րա­վի­ճա­կը խոս­տա­նում Հա­յաս­տա­նին, հաշ­վի առ­նե­լով մի շարք հաս­կա­նա­լի գոր­ծոն­ներ, այդ թվում, որ Վ­րաս­տանն ար­տա­քին աշ­խար­հի հետ մեր կա­պի հիմ­նա­կան ու­ղին է: Դ­րա հա­մար նախ հաս­կա­նալ է պետք՝ ի՞նչ է լի­նե­լու Վ­րաս­տա­նում:

ԿԼԻՆԻ՞ ՀԵՂԱՇՐՋՈՒՄ

Ընտ­րութ­յուն­նե­րի շա­րու­նա­կութ­յու­նը կա­րո՞ղ է դառ­նալ նոր «Վար­դե­րի հե­ղա­փո­խութ­յուն»: Ծ­րագ­րեր ակն­հայ­տո­րեն կան: Ֆի­նան­սա­կան մի­ջոց­ներ` նույն­պես: Կա նաեւ իշ­խա­նութ­յան թե­ւե­րից մե­կի` ա­րեւմտ­յան դրա­ծո նա­խա­գա­հի ան­թա­քույց ա­ջակ­ցութ­յու­նը: Ո­րոշ դե­տալ­ներ, սա­կայն, դեռ բա­վա­րար չեն:

­Նախ, ԱՄՆ-ում այս պա­հին ծանր ընտ­րութ­յուն­ներ են, եւ կան Ուկ­րաի­նա­յի, Մեր­ձա­վոր Ա­րե­ւել­քի ոչ պա­կաս ծանր խնդիր­նե­րը, ո­րոնց վրա է այս պա­հին հիմ­նա­կան կենտ­րո­նաց­վա­ծութ­յու­նը: Այ­սինքն, քիչ ի­րա­տե­սա­կան է, որ այս պա­հին Վա­շինգ­տո­նը կա­րո­ղա­նա անհ­րա­ժեշտ մասշ­տա­բի ու­շադ­րութ­յուն կենտ­րո­նաց­նել վրա­ցա­կան «հե­ղա­փո­խութ­յան» վրա: Նույ­նը կա­րե­լի է ա­սել Եվ­րո­պա­յի մա­սին. ե­ղած խնդիր­ներն ու ներ­քին հա­կա­սութ­յուն­նե­րը վրա­ցա­կան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի վրա անհ­րա­ժեշտ ճնշու­մ գոր­ծադ­րե­լու ռե­սուրս­ներ չեն ա­պա­հո­վում: Իսկ ա­ռանց ար­տա­քին բա­վա­րար ճնշման «հե­ղա­փո­խութ­յուն­ներ» չեն լի­նում: Ա­ռա­վել եւս, որ Ա­րեւ­մուտ­քի հե­ղի­նա­կութ­յունն աշ­խար­հում էա­պես պա­կաս է, եւ հի­մա շատ ա­վե­լի լուրջ ճնշում­ներ են պետք վրա­ցա­կան իշ­խա­նութ­յուն­նե­րի վրա հա­մա­պա­տաս­խան ազ­դե­ցութ­յան հա­մար, քան գոր­ծադր­վում էր ա­ռաջ­նե­րում, երբ Վա­շինգ­տո­նի ա­մեն մի անն­շան խո­ժոռ հա­յաց­քը սար­սափ էր ա­ռա­ջաց­նում:

Երկ­րոր­դը. վրա­ցա­կան ժո­ղովր­դի ակն­հայ­տո­րեն գե­րակ­շիռ մա­սը «հե­ղա­փո­խութ­յան» չի գնա. Ա­րեւ­մուտ­քի տրված եւ եր­կու տաս­նամ­յա­կից ա­վել չկա­տար­ված խոս­տում­ներն ու Ուկ­րաի­նա­յի օ­րի­նա­կը վրա­ցի­նե­րի հա­մար լավ օ­րի­նակ­ներ են:

Մ­յուս թե­ւը` Ա­րեւ­մուտ­քից ուղ­ղա­կիո­րեն սնվող զանգ­վա­ծը, տա­րաբ­նույթ սե­ռա-կրո­նա­կան թա­փոն­նե­րը եւ այդ կար­գի մո­տի­վաց­ված հատ­վա­ծը, ի­հար­կե, կա­տա­ղի պայ­քա­րի դուրս կգա: Ե­թե ոչ երկ­րի ա­պա­գա­յի (այս մաս­սան ցան­կա­ցած երկ­րում էլ թքած ու­նի սե­փա­կան երկ­րի ա­պա­գա­յի վրա, միայն թե «մե­ջը փող լի­նի»), ա­պա սե­փա­կան գրպա­նի հա­մար: Խոս­քը` զգա­լի զանգ­վա­ծի մա­սին է: Բայց, հաշ­վի առ­նե­լով, որ մինչ այս մի քա­նի նման ձա­խող­ված փոր­ձեր ե­ղան, մեկ բան հաս­տատ է` այս­տեղ «հե­ղա­փո­խա­կան զանգ­ված» դժվար թե հա­վաք­վի: Ան­գամ հաշ­վի առ­նե­լով ուկ­րաի­նա­կան մեծ դե­սան­տը, ո­րը բո­լո­րից ա­ռաջ ըն­կած էր կու­տակ­վել վրա­ցա­կան խորհր­դա­րա­նի մոտ (­լու­սան­կա­րում):

Այս­պի­սով, ընտ­րութ­յուն­նե­րի ներ­կա արդ­յունք­նե­րը փո­խե­լու հա­վա­նա­կա­նութ­յուն կա, բայց գո­նե այս պա­հին դա բա­վա­կա­նին փոքր է: Կ­մե­ծա­նա, ե­թե կա­րո­ղա­նան նո­րից խա­բել մեծ մաս­սա­նե­րի: Չ­նա­յած, իշ­խա­նութ­յուն­ներն էլ են դա հաս­կա­նում, եւ պա­տա­հա­կան չէ, որ նա­խընտ­րա­կան քա­րոզ­չութ­յան հիմ­նա­կան մե­խե­րից մե­կը` Վ­րաս­տա­նին երկ­րորդ Ուկ­րաի­նա դարձ­նե­լու դեմ քա­րո­զար­շավն էր: Իսկ դա է­ֆեկ­տիվ է, առ­ա­վել եւս, որ Վ­րաս­տա­նը մեկ ան­գամ Սա­հա­կաշ­վի­լու օ­րոք այդ դե­րում ե­ղել է, եւ հա­սա­րա­կութ­յան լայն զանգ­ված­նե­րը հաս­կա­նում են, թե ինչ է դա նշա­նա­կում: Իսկ ե­թե ընդ­դի­մութ­յու­նը չկա­րո­ղա­նա լայն զանգ­ված­նե­րի հա­նել «հե­ղա­փո­խութ­յան», ա­պա ա­ռաջ­նա­յին է մնում տար­բե­րա­կը, որ «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քը» կմնա իշ­խա­նութ­յան ղե­կին: Բայց դա նշա­նա­կո՞ւմ է ամ­բող­ջա­կան շրջա­դարձ դե­պի ռու­սա­կան վեկ­տոր. այս­տեղ ո­րո­շա­կի հար­ցեր դեռ կան:

­Նախ, չմո­ռա­նանք, որ «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քը» ռու­սա­մետ կու­սակ­ցութ­յուն, այդ տեր­մի­նի դա­սա­կան ի­մաս­տով, չես հա­մա­րի: Վ­րաս­տա­նը, ճիշտ է, Ռու­սաս­տա­նի ուղ­ղութ­յամբ մի շարք քայ­լեր կա­տա­րել է` հա­կա­ռու­սա­կան պատ­ժա­մի­ջոց­նե­րին չմիա­նա­լը, օ­տա­րերկր­յա գոր­ծա­կալ­նե­րի մա­սին օ­րենք­նե­րի ըն­դու­նու­մը, ԼԳԲՏ քա­րոզ­չութ­յան ար­գել­քը եւ 2008թ. Հա­րա­վա­յին Օ­սիա­յի ներ­խու­ժու­մը որ­պես սխալ ճա­նա­չե­լը։ Բայց ե­թե ա­վե­լի ռեալ նա­յենք, սրանք ոչ թե ռու­սա­մետ, այլ վրաս­տա­նա­մետ քայ­լեր են: Ա­րեւ­մուտ­քի պա­հան­ջած գծով հա­կա­ռու­սա­կան կուրս ա­ռաջ տա­նե­լու վերջ­նա­կե­տը պա­տե­րազ­մի մեջ քաշ­վելն է, ո­րի դեպ­քում, ինչ­պես վեր­ջերս խոս­տո­վա­նեց Ի­վա­նիշ­վի­լին, հա­զիվ ե­րեք-չորս օր կռվելն ու «պար­տի­զա­նա­կան պա­տե­րազ­մի» անց­նելն է պե­տութ­յան ոչն­չա­ցու­մը: Իսկ օ­տա­րերկր­յա գոր­ծա­կալ­նե­րի եւ ԼԳԲՏ-նե­րի դեմ ար­շա­վն ըն­դա­մե­նը թու­լաց­րեց վրա­ցա­կան ա­րեւմ­տա­մոլ ընդ­դի­մութ­յա­նը, ո­րը մե­ծաց­նում է իշ­խա­նութ­յու­նը պա­հե­լու հա­վա­նա­կա­նութ­յու­նը: 

­Նաեւ չմո­ռա­նանք, որ Վ­րաս­տա­նի ներ­կա­յիս նա­խա­գահ, Ֆ­րան­սիա­յի նախ­կին (ա­սում են` նաեւ ներ­կա) քա­ղա­քա­ցի եւ Վ­րաս­տա­նում դես­պան Սա­լո­մե Զու­րա­բիշ­վի­լին, ով այժմ կոշտ դի­մա­կա­յութ­յան մեջ է իշ­խող կու­սակ­ցութ­յան հետ, 2018 թվա­կա­նին հաղ­թեց նրա ա­ջակ­ցութ­յամբ եւ փաս­տա­ցի ա­ռա­ջադր­վեց «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քի» կող­մից։ Միա­ժա­մա­նակ, «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քի» ներ­կա­յիս բազ­մա­թիվ ֆունկ­ցիո­ներ­ներ վե­րա­պատ­րաստ­վել են Արեւ­մուտ­քում եւ սերտ կա­պեր ու­նեն նրա հետ։ Նաեւ, «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քի» ա­ռաջ­նորդ­նե­րը չեն հրա­ժար­վում Եվ­րո­պա գնա­լուց, այլ ի­րենց դրա­նում տես­նում են որ­պես, ա­սենք, երկ­րորդ Հուն­գա­րիա, ո­րը եւս շատ հար­ցե­րում ռու­սա­մետ դիր­քո­րո­շում ու­նի։ Այս տե­սանկ­յու­նից բո­լոր գոր­ծո­ղութ­յուն­նե­րը, ո­րոնք սո­վո­րա­բար մեկ­նա­բան­վում են որ­պես ռու­սա­մետ, բա­ցատր­վում են պրագ­մա­տիկ պահ­պա­նո­ղա­կա­նութ­յամբ։

Չ­նա­յած` կա այս մե­դա­լի նաեւ հա­կա­ռակ ե­րե­սը: «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քը» իր այս բո­լոր գոր­ծո­ղութ­յու­նն­երով մար­տահ­րա­վեր նե­տեց Ա­րեւ­մուտ­քին: Եվ ա­ռանց Մոսկ­վա­յի պաշտ­պա­նութ­յան, դեմ առ դեմ կռի­վը Ա­րեւ­մուտ­քի հետ հա­զիվ թե կա­րո­ղա­նա եր­կար շա­րու­նա­կել: Իսկ «եր­կու ա­թո­ռի վրա նստելու» քա­ղա­քա­կա­նութ­յու­նը, ո­րը հա­մա­ռո­րեն փոր­ձում է ա­ռաջ տա­նել Նի­կո­լը, վրա­ցի­նե­րի հա­մար փայ­լուն դաս է, որ այդ­պես վար­վե­լը կոր­ծա­նա­րար է: Կա՛մ Ռու­սաս­տա­նի հետ է, կա՛մ նրա դեմ. դա է ժա­մա­նա­կա­կից աշ­խար­հի օ­րեն­քը:

ԿՓՈԽՎԻ՞ ՎՐԱՍՏԱՆԻ ԱՇԽԱՐՀԱՔԱՂԱՔԱԿԱՆ ՎԵԿՏՈՐԸ

­Կարճ ա­սած, Մոսկ­վա­յի հա­մար, ի­հար­կե, «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քի» հա­ջո­ղութ­յու­նը հա­ճե­լի է: Ոչ միայն հա­ճե­լի. սա Մոսկ­վա­յի հա­մար վրա­ցա­կան ընտ­րութ­յուն­նե­րի լա­վա­գույն ել­քը կա­րե­լի է հա­մա­րել: Ա­րեւմ­տա­մոլ ու­ժե­րը պարտ­վել են, բայց նաեւ հաղ­թող «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քը» այն բա­ցար­ձակ ա­ռա­վե­լութ­յու­նը չու­նի, որ կա­րո­ղա­նա ի­րեն ա­պա­հո­վագր­ված հա­մա­րել: Այ­սինքն, ե­թե ան­գամ այս պա­հին հե­ղաշր­ջում չլի­նի, մեկ է, ընդ­դի­մութ­յունն ու­նի բա­վա­րար ձայ­ներ`պար­բե­րա­բար ներ­քին ճգնա­ժա­մեր ստեղ­ծե­լու ու «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քի» կյան­քը թու­նա­վո­րե­լու հա­մար: Իսկ ե­թե ընդ­դի­մութ­յու­նը կա­րո­ղա­նա շա­րու­նա­կել օգտ­վել Ա­րեւ­մուտ­քի եր­բեմ­նի ան­վե­րա­պահ ա­ջակ­ցութ­յու­նից, ու դա ա­մե­նահ­նա­րա­վոր սցե­նարն է` ան­կախ ԱՄՆ նա­խա­գա­հա­կան ընտ­րութ­յուն­նե­րի ել­քից, ա­պա ա­ռանց Մոսկ­վա­յի հետ գոր­ծակ­ցութ­յան, «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քը» դժվար թե կա­րո­ղա­նա եր­կար դի­մա­նալ:

­Բայց այս ա­մե­նը, կրկնենք, դեռ այն ե­րաշ­խի­քը չէ, որ կլի­նի վեկ­տո­րի տե­սա­նե­լի եւ շո­շա­փե­լի շրջա­դարձ, թեեւ ռուս-վրա­ցա­կան բա­նակ­ցա­յին դաշ­տը շատ ա­վե­լի փա­փուկ է դառ­նում: Ա­ռա­վել եւս, որ ան­կախ ա­մեն ին­չից եւ, չնա­յած վրա­ցա­կան բո­լոր նե­րո­ղութ­յուն­նե­րին, Հա­րա­վա­յին Օ­սե­թիա­յի եւ Աբ­խա­զիա­յի խնդի­րը մնում է օ­դից կախ­ված, եւ Մոսկ­վան կշա­րու­նա­կի այդ խա­ղա­քա­րտը օգ­տա­գոր­ծել: «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զանքն» էլ այն բա­ցար­ձակ մե­ծա­մաս­նութ­յու­նը չու­նի, որ կա­րո­ղա­նա կտրել-գցել այդ խնդի­րը` այդ եր­կու կի­սա­ճա­նաչ­ված հան­րա­պե­տութ­յուն­նե­րից հրա­ժար­վե­լու գնով: Ընտ­րութ­յուն­նե­րից ա­ռաջ պտտվում էր ֆե­դե­րա­ցիա­յի, ան­գամ` կոն­ֆե­դե­րա­ցիա­յի ստեղծ­ման գա­ղա­փա­րը, ո­րը կա­րող է միա­ժա­մա­նակ ըն­դու­նե­լի լի­նել ե­րեք կող­մի եւ Մոսկ­վա­յի հա­մար: Դա ար­դեն Վ­րաս­տա­նի հա­մար կա­րող է վեկ­տո­րի ամ­բող­ջա­կան շրջա­դար­ձի լավ հիմք դառ­նալ:

 ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՍՊԱՍԵԼԻՔՆԵՐԸ

­Թե նման ի­րա­վի­ճա­կից ինչ կա­րող է սպա­սել Հա­յաս­տա­նը, ի սկզբա­նե էր տե­սա­նե­լի: Ե­թե «Վ­րա­ցա­կան ե­րա­զան­քի» հաղ­թա­նա­կը կա­յու­նա­նա, այն է` հե­ղաշրջ­ման փոր­ձը ձա­խող­վի, ին­չը, կրկնենք, այս պա­հին ա­մե­նա­հա­վա­նա­կան սցե­նա­րի տեսքն ու­նի, ա­պա հե­տա­գա զար­գա­ցում­նե­րը տա­նե­լու են Վ­րաս­տա­նում ռու­սա­կան դիր­քե­րի ո­րո­շա­կի ամ­րաց­ման. ինչ չա­փով, խոս­քը դեռ այդ մա­սին չէ: Ա­մեն դեպ­քում, նախ­նա­կան փու­լում տե­սա­նե­լի` ոչ կու­լի­սա­յին հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րը են­թադ­րում են առն­վազն ռուս-վրա­ցա­կան դի­վա­նա­գի­տա­կան հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի վե­րա­կանգ­նում: Իսկ ե­թե Ի­վա­նիշ­վի­լին կա­տա­րի Աբ­խա­զիա­յից եւ Հվ.Օ­սե­թիա­յից նե­րո­ղութ­յուն խնդրե­լու մա­սին իր հայ­տա­րա­րութ­յու­նը, ա­պա գո­նե կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի, եւ ա­ռա­ջին հեր­թին` Աբ­խա­զա­կան եր­կա­թու­ղու վե­րա­կանգ­նու­մը դառ­նում է միան­գա­մայն ի­րա­տե­սա­կան սցե­նար: Իսկ դա ինչ­պես Վ­րաս­տա­նին, այն­պես էլ Աբ­խա­զիա­յին խոս­տա­նում է Հ­յու­սիս-­Հա­րավ մե­գած­րագ­րի մեջ ներգ­րա­վում, հա­վել­յալ զգա­լի ե­կա­մուտ­նե­ր, ինչն ա­մե­նե­ւին էլ ա­վե­լորդ չէ Թ­բի­լի­սիի հա­մար, հաշ­վի առ­նե­լով, որ Ա­րեւ­մուտ­քի հետ ներ­կա սրա­ցում­նե­րը բե­րել է նաեւ նույն Ա­րեւ­մուտ­քից ե­կող ֆի­նան­սա­կան հոս­քե­րի անկ­ման, ե­թե ոչ` դա­դա­րի:

­Հա­յաս­տա­նի հա­մար եւս տնտե­սա­կան տե­սանկ­յու­նից Աբ­խա­զա­կան եր­կա­թու­ղին միան­գա­մայն ձեռն­տու մի­ջանցք է, սա­կայն դրա է­ֆեկ­տի­վութ­յու­նը կա­րող է տե­սա­նե­լի լի­նել միայն Նա­խի­ջե­ւա­նով` Ի­րան ել­քի պա­րա­գա­յում, որն էլ, բնա­կան է, կախ­ված է հայ-ադր­բե­ջա­նա­կան «խա­ղա­ղութ­յան պայ­մա­նագ­րից» եւ դրա հա­մա­տեքս­տում` կո­մու­նի­կա­ցիա­նե­րի գոր­ծարկ­ման սխե­մա­յից: Ա­մեն դեպ­քում, ե­թե վրա­ցա­կան ու­ղի­նե­րի` Հ­յու­սիս-­Հա­րա­վում ներգ­րա­վե­լու տես­լա­կա­նը սկսի զար­գա­նալ, ա­պա ռուս-ի­րա­նա­կան ճնշու­մը կո­մու­նի­կա­ցիոն խնդիր­նե­րի հետ կապ­ված միայն սրվե­լու է, եւ ԲՐԻԿՍ-ի գա­գա­թա­ժո­ղո­վի շրջա­նակ­նե­րում Ա­լիե­ւի եւ Նի­կո­լի նման շփում­նե­րը գա­լիս են հու­շե­լու, որ այդ հնա­րա­վոր հե­ռան­կա­րը նրանք եւս լավ պատ­կե­րաց­նում են:

Մ­յուս կող­մից. Վ­րաս­տա­նը ոչ միայն Հա­յաս­տա­նի, այլ նաեւ Ադր­բե­ջա­նի հա­մար է միակ ցա­մա­քա­յին ֆի­զի­կա­կան ելք դե­պի Ա­րեւ­մուտք: Իսկ ա­հա վրա­ցա­կան վեկ­տո­րի փո­փո­խութ­յան դեպ­քում այդ ել­քը կմնա՞, կամ ի՞նչ ուղղ­վա­ծութ­յուն կու­նե­նա, դա ար­դեն դառ­նա­լու է շատ լուրջ թե­մա: Ա­մեն դեպ­քում, պա­տա­հա­կան չէ, որ ԱՄՆ-ն Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սի նվա­ճու­մը սկսեց հենց Վ­րաս­տա­նից եւ այն կորց­նե­լու դեպ­քում կով­կաս­յան գո­տում ա­նե­լու բան պար­զա­պես չի ու­նե­նա:

Այսպիսով, Հա­յաս­տա­նի պա­րա­գա­յում վրա­ցա­կան ներ­կա ի­րա­վի­ճա­կը են­թադ­րում է հե­տեւ­յալ ընդ­հան­րա­կան պատ­կե­րը` դե­պի Ա­րեւ­մուտք ֆի­զի­կա­կան ճա­նա­պար­հի սահ­մա­նա­փա­կում, տարածաշրջանում «սպիտակ ագռավի» կարգավիճակ կամ՝ դե­պի Ռու­սաս­տան կո­մու­նի­կա­ցիոն հե­ռան­կար­նե­րի նկա­տե­լի ա­վե­լա­ցում եւ դրանցից օգտվելու փորձ:

Որ տար­բե­րակն է, նման է, որ Նի­կոլն ան­գամ սկսել է կողմ­նո­րոշ­վել:

Այս թեմայով Փոփոխություններ՝ «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքում Ուկրաինական ռեսուրսները խոսում են Կուրախովկայի ողջ ճակատի փլուզման մասին (Քարտեզ) Ես միամիտ մարդ չեմ, իհարկե իմ մասին արտահոսքը պատահական չէր. Անդրանիկ Քոչարյանի ակնարկը Վրացական ընդդիմադիր կուսակցությունների առաջնորդները հանդիպել են երկրի նախագահի հետ Առանց պատճառի առաջացող կապտուկները կարող են վկայել վիտամին C-ի դեֆիցիտի մասին