«Եթե Բուբան հրաշքով կենդանանար, կապշեր…»

Նա­խորդ շա­բաթ տե­ղի ու­նե­ցավ Վրա­ցա­կան ԽՍՀ ժո­ղովր­դա­կան ար­տիստ, ԽՍՀՄ պե­տա­կան մրցա­նա­կի դափ­նե­կիր, Ուկ­րա­ի­նա­յի վաս­տա­կա­վոր ար­տիստ, Վրաս­տա­նի պե­տա­կան մրցա­նա­կի դափ­նե­կիր, Թբի­լի­սի­ի պատ­վա­վոր քա­ղա­քա­ցի, 84-ամյա ՎԱԽ­ԹԱՆԳ ԿԻ­ԿԱ­ԲԻ­ՁԵ­Ի հու­ղար­կա­վո­րու­թյան ա­րա­րո­ղու­թյու­նը:

Վրաց հան­րա­հայտ դե­րա­սան, եր­գիչ, ռե­ժի­սոր, կոմ­պո­զի­տոր Բու­բան, ինչ­պես նրան ան­վա­նում է­ին շա­տե­րը, մտե­րիմ էր բազ­մա­թիվ հայ ան­վա­նի ար­վես­տա­գետ­նե­րի՝ Ա­լեք­սեյ Հե­քի­մյա­նի, Առ­նո Բա­բա­ջա­նյա­նի, Մհեր Մկրտչյա­նի եւ այ­լոց հետ: Հա­յե­րիս հա­մար նրա ա­մե­նա­հիշ­վող եւ սի­րե­լի դե­րե­րից մե­կը ե­ղել է ու կմնա Վա­լի­կո Մի­զին­դա­րի կեր­պա­րը՝ Գե­որ­գի Դա­նե­լի­ա­յի «Մի­մի­նո» ֆիլ­մում, որն էկ­րան է բարձ­րա­ցել 1978 թվա­կա­նին եւ ար­ժա­նա­ցել ԽՍՀՄ պե­տա­կան մրցա­նա­կի:

Ու­շագ­րավ է այն, որ խորհր­դա­յին տա­րի­նե­րին փառք ու պա­տիվ վա­յե­լած վրաց ար­վես­տա­գե­տին վեր­ջին հրա­ժեշ­տը տվե­ցին, ինչ­պես վեր­ջին հա­կա­ռու­սի՝ դա­գաղն էլ ծած­կե­լով ուկ­րա­ի­նա­կան դրո­շով: Սա թե­րեւս մեր աչ­քից հնա­րա­վոր է վրի­պեր, ե­թե ուկ­րա­ի­նա­կան դրո­շի ֆո­նին՝ Կի­կա­բի­ձե­ի դի­ա­կի կող­քին գլխի­կոր նկար­ված չլի­ներ ՀՀ ԿԳՄՍ փոխ­նա­խա­րար Ա­րա Խզմա­լյա­նը (Անգլի­ա­յի թա­գու­հու հո­գե­հանգս­տին ՀՀ նա­խա­գահ Վա­հագն Խա­չա­տու­րյա­նի սել­ֆի­ից հե­տո՝ թա­ղում­նե­րին նկար­վե­լը թե­րեւս դար­ձել է մե­րօ­րյա պաշ­տո­նյա­նե­րի պաշ­տո­նա­կան ա­րա­րո­ղա­կար­գի մաս): Ու­սում­նա­սի­րե­լով Կի­կա­բի­ձե­ի վեր­ջին տա­րի­նե­րի հրա­պա­րա­կա­յին ե­լույթ­նե­րը, հար­ցազ­րույ­ցե­րը, նկա­տե­ցինք, որ պատ­կա­ռե­լի տա­րի­քում նա Ուկ­րա­ի­նա­յի հա­մար մո­լե­ռանդ պայ­քա­րել է մղել, եւ նույ­նիսկ նրա ակ­տի­վու­թյա­նը նա­խան­ձել կա­րե­լի էր՝ հաշ­վի առ­նե­լով մեր ա­վագ սերն­դի ար­վես­տա­գետ­նե­րի քար լռու­թյու­նը 40 եւ ա­վել օր շրջա­փակ­ված Ար­ցա­խի մա­սին:

Սա այն ա­մենն  է, ինչ տես­նում ենք մենք հա­մա­կարգ­չի դի­մաց նստած, մինչ­դեռ ի­րա­կա­նու­թյու­նը բո­լո­րո­վին այլ է: «Իրա­վուն­քին» ու­շագ­րավ ման­րա­մաս­ներ է հայտ­նի դար­ձել Կի­կա­բի­ձե­ի մտե­րիմ­նե­րից, ով­քեր չցան­կա­ցան հրա­պա­րա­կայ­նաց­նել ի­րենց ա­նուն-ազգա­նուն­նե­րը: Ըստ մեզ հա­սած լու­րե­րի, Բու­բան բո­լո­րո­վին էլ Ուկ­րա­ի­նա­յին չի գո­վազ­դել եւ փնո­վել Ռու­սաս­տա­նին, այլ պար­զա­պես դար­ձել է քա­ղա­քա­կան խար­դա­վանք­նե­րի զո­հը, ին­չին ո՛չ ա­վել, ո՛չ պա­կաս ո­րո­շա­կի շա­հե­րից ել­նե­լով՝ դեմ չէ­ին նրա, այս­պես կոչ­ված, «հա­րա­զատ­նե­րը»: Ար­դյուն­քում վրաց ար­վես­տա­գե­տի հու­ղար­կա­վո­րու­թյու­նը, պարզ­վում է՝ վե­րած­վել է պրո­ուկ­րա­ի­նա­կան մի­տին­գի:

Ռե­ժի­սոր Լա­նա Գո­գո­բե­րի­ձեն ա­րա­րո­ղու­թյան ժա­մա­նակ ո­գե­ւոր­ված նշել է, թե Բու­բան հրա­ժար­վել է գնալ Ռու­սաս­տան, իսկ հե­տո եր­գել Կի­ե­ւի մետ­րո­յում: Ուկ­րա­ի­նա­յի մշա­կույ­թի նա­խա­րար Ա­լեք­սանդր Տկա­չեն­կոն էլ կար­դա­ցել է իր նա­խա­գահ Վլա­դի­միր Զե­լենս­կու նա­մա­կը՝ նշե­լով, որ Վախ­թանգ Կի­կա­բի­ձեն իր ներդ­րումն է ու­նե­ցել Ուկ­րա­ի­նա­յի ան­կա­խու­թյան եւ ինք­նիշ­խա­նու­թյան պաշտ­պա­նու­թյան գոր­ծում: Այս «մի­տին­գից» վրդով­ված վրաց մի շարք մտա­վո­րա­կան­ներ, պար­զա­պես, լքել են տա­րած­քը: Մինչ­դեռ սա դեռ ա­մե­նը չէր, վրաց ընդ­դի­մա­դիր հա­կա­ռու­սա­կան ցու­ցա­րար­նե­րը, ո­րոնք խցկվել են թաղ­ման թա­փո­րի մեջ, Ուկ­րա­ի­նա­յի դրոշն էլ գցել են դա­գա­ղի վրա՝ զու­գա­հեռ Վրաս­տա­նի դրո­շին:

Մեր աղ­բյուր­նե­րի փո­խանց­մամբ՝ Կի­կա­բի­ձեն վեր­ջին գո­նե 5 տա­րի­նե­րին այն ու­ժը չու­ներ, որ ո­րե­ւէ քա­ղա­քա­կան դի­տար­կում ա­ներ: 2-3 օ­րը մեկ դի­ա­լե­զի էր գնում ու շատ հյուծ­ված էր: Չի բա­ցառ­վում, որ ցա­վազր­կիչ­նե­րի ազ­դե­ցու­թյան տակ՝ նրան այս կամ այն կերպ «հա­մո­զել են» կրկնել այն, ին­չը նա չի ցան­կա­ցել: Դրա հա­մար էլ հա­մա­ցան­ցը ո­ղող­ված է նրա՝ ի ա­ջակ­ցու­թյուն Ուկ­րա­ի­նա­յի խոս­քե­րով: Բայց նրան շատ լավ ճա­նա­չող­նե­րը պնդում են. «Եթե Բու­բան հրաշ­քով կեն­դա­նա­նար, կապ­շեր, որ ան­գամ իր հու­ղար­կա­վո­րու­թյու­նը դարձ­րին ուկ­րա­ի­նա­կան «պա­րապ վախ­տի խա­ղա­լիք»:

ՀՐԱՆՏ ՍԱ­ՐԱ­ՖՅԱՆ