«ԱՆԿԱՐԱՆ ԵՎ ԲԱՔՈՒՆ ՈՐՈՇԵՑԻՆ ԽԱՂԱԼ ՀԱՊԿ ԲՈԼՈՐ ԱՆԴԱՄՆԵՐԻ ՆՅԱՐԴԵՐԻ ՀԵՏ»

Ուղիղ տասը օր առաջ` հուլիսի 12-ին, Ադրբեջանի զինված ուժերի զինծառայողներն ՈՒԱԶ մակնիշի ավտոմեքենայով Տավուշի ուղղությամբ ՀՀ պետական սահմանը խախտելու փորձ կատարեցին, սակայն հայկական կողմի նախազգուշացումից հետո վերջիններս, թողնելով ՈՒԱԶ մակնիշի ավտոմեքենան, վերադարձան իրենց դիրք: Ժամեր անց Ադրբեջանի զինված ուժերի զինծառայողները կրկնեցին հայկական զինված ուժերի սահմանային դիրքը գրավելու փորձը` արդեն կիրառելով հրետանային կրակ, սակայն այն եւս ճնշվեց հայկական կողմից եւ ադրբեջանական կողմը կորուստներ կրելով` հետ շպրտվեց: Մի քանի օր շարունակվող գործողությունների հետեւանքով` կորուստներ ունեցավ նաեւ հայկական կողմը, իհարկե, անհամեմատելի ավելի մեծ էին ադրբեջանական կողմի կորուստները: Վերջին մեկ շաբաթում ռազմական գործողություններին հաջորդեցին դիվանագիտական ճակատում պայքարը` հայտարարությունների եւ միջազգային արձագանքների տեսքով: Այս ամենի շուրջ էլ ծավալվեց «Իրավունքիե զրույցը ռուս քաղաքագետ, հրապարակախոս, Միջազգային իրավունքի ռուսական ասոցիացիայի անդամ ԴԵՆԻՍ ԴՎՈՐՆԻԿՈՎԻ հետ:

«ՈՉ ՄԻ ԴԵՊՔՈՒՄ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻՆ ՁԵՌՆՏՈՒ ՉԷ ԻՐԱՎԻՃԱԿԻ ՍՐԱՑՈՒՄԸ»

– Պարոն Դվորնիկով, Մովսես գյուղը եւ ՀՀ Տավուշի մարզի մի շարք այլ գյուղեր հայտնվեցին հրետակոծության տակ: Ինչպե՞ս կմեկնաբանեք հայ-ադրբեջանական սահմանին տեղի ունեցած գործողությունները:

– Տեղի ունեցածի մի շարք հագամանքներ հաշվի առնելով` կարող ենք ընդգծել, որ սա Ադրբեջանի զինված ուժերի սադրանքն էր ընդդեմ Հայաստանի: Այն անուղղակիորեն հաստատվում է նաեւ այն փորձագիտական խմբի հռետորաբանությամբ, որոնք սովորաբար հանդես են գալիս Բաքվի կողմից: Ոչ մի դեպքում Հայաստանին ձեռնտու չէ իրավիճակի սրացումը եւ լարվածության նոր օջախների ստեղծումը: Բացի այդ, ակնհայտորեն այս ամենն առանց Թուրքիայի առաջնորդ Էրդողանի արկածախնդրության գաղափարների չանցավ, որը կտրուկ ներգրավվել է աշխարհաքաղաքական վերաբաշխման գործընթացի մեջ` համաշխարհային ճգնաժամի ֆոնին:

– Որքանո՞վ կատարվածի մեջ իր ազդեցությունն ուներ թուրքական գործոնը, որը վերջերս հայտարարեց, որ անվերապահ աջակցում է Բաքվին եւ պատրաստակամություն հայտնեց միջամտել հակամարտությանը:

– Թուրքիայի ներգրավվածությունն ակնհայտ է: Եվ պատահական չէ, որ երկու իրադարձություն համընկավ© հայ-ադրբեջանական սահմանի սադրանքներն ու Կոստանդնուպոլսի Սուրբ Սոֆիայի թանգարանի կարգավիճակի չեղարկումը` փոխարինելով այն մզկիթի: Սրանք ներքին եւ արտաքին ընդարձակման նշաններ են` Թուրքիայի կարգավիճակը փոխելու փորձերի, ինչպես նաեւ նրա տարածքային ու աշխարհաքաղաքական պահանջների: Այս դեպքում Ադրբեջանը հարմար կատարող է:

«2016-Ի ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՑ ՀԵՏՈ` ԱՐՑԱԽԸ ԴԱՐՁԵԼ Է ԳՐԵԹԵ ԱՆԱՌԻԿ ԱՄՐՈՑ»

– Ըստ Ձեզ, ինչո՞ւ հենց Հայաստանի Հանրապետության եւ Ադրբեջանի պետական սահմանում տեղի ունեցավ իրավիճակի սրացում, այլ ոչ թե Արցախի կամ Նախիջեւանի ուղղությամբ:

– 2016 թվականի իրադարձություններից հետո` Արցախը դարձել է գրեթե անառիկ ամրոց` լիարժեք տեսանկարահանման համակարգով եւ բազմաթիվ այլ առավելություններով: Ես ռազմական մասնագետ չեմ, բայց ենթադրում եմ, որ տարածքի ընտրությունը նույնպես քաղաքական հաշվարկի արդյունք էր: Անկարան եւ Բաքուն որոշեցին խաղալ ՀԱՊԿ բոլոր անդամների նյարդերի հետ, պառակտում հրահրել եւ փորձել աշխարհի ամրությունը:

– Այս առումով` ինչպե՞ս եք վերաբերվում ՀԱՊԿ-ի չեզոք դիրքորոշմանը Տավուշում ՀՀ պետական սահմանի լարվածության վերաբերյալ:

– Ինչպես եւ սպասվում էր: Թե՛ Անկարան, թե՛ Բաքուն հիշում են, որ Հայաստանը ՀԱՊԿ անդամ է: Այս փաստը հետ է նրանց կանգնեցնում շատ գործողություններից` նույնիսկ սրացման պայմաններում: Բացի այդ, կասկած չկա, որ լուրջ աշխատանքներ են ընթանում դիվանագիտական հարաբերությունների մակարդակում: Ինչպիսին էլ լինի հանրային արձագանքը, ՀԱՊԿ երկրների դիվանագետները եզրակացություններ անում են: Այդ թվում` Ադրբեջանի ավանդական դաշնակիցները: Ի դեպ, առաջին հերթին հենց նրանք են տուժում, որովհետեւ Բաքուն պարզապես նրանց հարվածի տակ դրեց իր գործողություններով` ցույց տալով իր բանակցելու անկարողությունն ու անկանխատեսելիությունը:

«ՆՄԱՆ ՍՊԱՌՆԱԼԻՔԸ ՄԻԱՆՇԱՆԱԿ ՉԻ ԲԽՈՒՄ ԲԱՔՎԻ ՇԱՀԵՐԻՑ»

– Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը պաշտոնապես հայտարարել է, որ Ադրբեջանի զինված ուժերը կարող են հրթիռային հարվածներ հասցնել Հայաստանի  Մեծամորի ատոմակայանի (ԱԷԿ) վրա: Ի՞նչ կասեք այս մասին:

– Սա մարգինալ ժեստ է, որը ցույց է տալիս նրանց վախը: Վաղուց հայտնի է, որ Հայաստանի զինված ուժերը ի վիճակի են անուղղելի վնաս հասցնել Ադրբեջանի ենթակառուցվածքներին, ներառյալ նավթային պահեստներին ու խողովակաշարերին: Նման սպառնալիքը միանշանակ չի բխում Բաքվի շահերից: Ավելին` ատոմակայանի հետ կապված ցանկացած միջադեպ կվնասի ոչ միայն Հայաստանին, այլեւ հարեւան բոլոր երկրներին:

– Այսքանից հետո` միջազգային հանրության համար ակնհա՞յտ է, թե ով է ագրեսորը:

– Բոլորն էլ ամեն ինչ հիանալի հասկանում են: Բայց նրանք փորձում են պահպանել ցուցադրական չեզոքություն:

«ՀՀ ԶՈՒ-Ն ԳԵՐԱԶԱՆՑ ԿԱՐՈՂԱՆՈՒՄ Է ԲՈԼՈՐ ՍԱԴՐԱՆՔՆԵՐԻ ՏԱԿԻՑ ԴՈՒՐՍ ԳԱԼ»

– Ձեր գնահատմամբ` որքանո՞վ սահմանային լարվածությունը կարող էր կապված լինել Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության բանակցային գործընթացում տեղի ունեցող զարգացումների հետ` հաշվի առնելով այն, որ  Իլհամ Ալիեւը սպառնացել էր դուրս գալ բանակցային գործընթացից:

– Սա ընդամենը կարող է լինել պատճառներից միայն մեկը: Ալիեւի համար հիմնական հարցը ներքաղաքական կարգավորման խնդիրն էր: Ճգնաժամը շատ ծանր հարվածել էր Ադրբեջանի տնտեսությանը, անհրաժեշտ էր պատճառ, որպեսզի մարդկանց ուշադրությունը սեւեռվի արտաքին սպառնալիքի թեմայի վրա: Եվ նրանք այն գտան:

– Ադրբեջանը ռազմատենչ հռետորաբանությամբ հանդես է գալիս նաեւ այսօր: Ի՞նչ գործողություններ կարելի է սպասել այս փուլում:

– Հայաստանը շատ նրբանկատորեն եւ իմաստուն կերպով այս հարցը չփորձեց լուծել ՀԱՊԿ-ի մասնակցությամբ: Նախ` սա լրացուցիչ հաղթաթուղթ է, որը կարող է օգտագործվել հակամարտության ընդլայնման դեպքում, եւ երկրորդ` Հայաստանի Զինված ուժերը գերազանց կարողանում է բոլոր սադրանքների տակից դուրս գալ:

«ԺԱՄԱՆԱԿՆ Է ԱԶԱՏՎԵԼ ԱՇԽԱՐՀԸ ՍԵՎԻ ՈՒ ՍՊԻՏԱԿԻ ԲԱԺԱՆԵԼՈՒՑ»

– Տպավորություն է ստեղծվում, որ Մոսկվան անտարբեր է այս ամենի նկատմամբ: Սա կարո՞ղ է պայմանավորված լինել հայ-ռուսական հարաբերությունների որոշակի վատթարացումով:

– Մոսկվան հաշվարկում է ռիսկերը եւ գործում է որպես քաղաքական մեծ դերակատար: Ինչ վերաբերում է Մոսկվայի եւ Երեւանի միջեւ հարաբերություններին, ապա այս իրավիճակը որոշակի մերձեցման առիթ կարող է դառնալ: Ժամանակն է ազատվել աշխարհը սեւի ու սպիտակի բաժանելուց` բանահյուսական դատողություններ անելով եւ դրա փոխարեն` որոնել համատեղ նախագծեր մշակելու ուղիներ: Ամեն դեպքում, Ռուսաստանը չի լքի Հայաստանին:

– Կարո՞ղ է սահմանային լարվածությունը վերածվել լայնամասշտաբ պատերազմի ոչ միայն Տավուշում, այլեւ Արցախում:

– Դժվար է ասել: Այս հարցն ավելի լավ է ուղղել ռազմական փորձագետներին: Բայց ադրբեջանական կողմի պահվածքի ընդհանուր տրամաբանությունից ելնելով` պետք է զգոն լինել: Ցանկացած ռազմական գործողությունների մեջ կան լիդերներ եւ առանձին տաքգլուխներ, ովքեր ցանկանում են պարգեւատրվել:

ՀՐԱՆՏ ՍԱՐԱՖՅԱՆ

Այս թեմայով Հռչակավոր դաշնակահար Դենիս Մացուևը բացառիկ ծրագրով Երևանում Բացահայտվել է ՄԱԿ-Ադրբեջան համաձայնագրի տեքստը Բաքվում կայանալիք կլիմայի գագաթնաժողովի համար Դենիս Մացուեւը եւ ընկերները սպասում են Ձեզ Ադրբեջանի խորհրդարանում ստեղծվել է «Արևմտյան Ադրբեջան» վերադառնալու» նախաձեռնող խումբ Մեկնարկել է Ադրբեջան-Հայաստան բանակցությունների հերթական փուլը՝ Միրզոյանի և Բայրամովի մասնակցությամբ